In het kader van World Stroke Day op 29 oktober 2025 staan we stil bij het voorkomen, herkennen en behandelen van beroertes. Jaarlijks krijgen tienduizenden Nederlanders hiermee te maken. Om de bewustwording te vergroten, delen we een eerder gepubliceerd AD-artikel over boezemfibrilleren – een hartritmestoornis die vaak onopgemerkt blijft, maar een belangrijke veroorzaker is van beroertes.
Hartkloppingen en een onregelmatige hartslag
Hartkloppingen en een onregelmatige hartslag: twee symptomen van de hartritmestoornis boezemfibrilleren. In Nederland lopen 80.000 mensen hiermee rond zonder dit te weten. Door regelmatig je hartslag te controleren, kun je boezemfibrilleren herkennen én een beroerte voorkomen. Twee deskundigen leggen uit wat een beroerte is en hoe je je pols controleert. ,,Je kunt boezemfibrilleren zien als een sluipmoordenaar.”
Jaarlijks krijgen 40.000 Nederlanders een beroerte, waarvan 1 op de 4 wordt veroorzaakt door boezemfibrilleren. Dit is een hartritmestoornis die vooral bij ouderen voorkomt. Dat blijkt uit cijfers van de Hartstichting. Uit hetzelfde onderzoek komt naar voren dat er 80.000 mensen in Nederland rondlopen met boezemfibrilleren zonder dat zij dit weten. Dit komt doordat de diagnose nooit is gesteld.
De Werkgroep Beroertepreventie lanceerde de campagne: ‘Ken je ritme, controleer pols voor hart en hoofd’. Met deze campagne wil de werkgroep – bestaande uit een team van cardiologen, neurologen, huisartsen, praktijkondersteuners, trombose-experts en de Patiëntenvereniging Hersenletsel.nl – het bewustzijn over boezemfibrilleren vergroten en daarmee beroertes voorkomen. Volgens de werkgroep kunnen per jaar vijfduizend beroertes voorkomen worden door vroege opsporing van boezemfibrilleren.
We leggen cardioloog Martin Hemels de vijf meest prangende vragen over beroertes door boezemfibrilleren voor:
1. Wat is een beroerte?
,,Bij een beroerte is een bloedvat in de hersenen verstopt (herseninfarct) of kapot (hersenbloeding)’’, vertelt Martin Hemels, als cardioloog werkzaam in het Radboudumc en Rijnstate Arnhem. Hij is aangesloten bij de werkgroep. ,,Bij 80 procent van de patiënten gaat het bij een beroerte om een herseninfarct. Bij een herseninfarct is een bloedvat naar de hersenen verstopt door een bloedstolsel. Hierdoor krijgt een deel van de hersenen te weinig zuurstof, waardoor hersenweefsel afsterft. Hoe langer het duurt, hoe meer weefsel afsterft en hoe meer schade je eraan overhoudt. Daarom moet een bloedstolsel of bloedprop zo snel mogelijk worden verwijderd.’’
“Bij een herseninfarct is een bloedvat naar de hersenen verstopt door een bloedstolsel”
2. Hoe kan een beroerte ontstaan door boezemfibrilleren?
Bij de hartritmestoornis is de hartslag meestal onregelmatig en te hoog. ,,Hierdoor kunnen de boezems in het hart niet meer effectief samentrekken’’, licht de cardioloog toe. Hierdoor stroomt het bloed in de linkerhartboezem minder snel, waardoor bloedstolsels kunnen ontstaan. Boezemfibrilleren is vaak het gevolg van onderliggende hart- en vaatziekten zoals een hoge bloeddruk, diabetes en hartfalen. Je kunt boezemfibrilleren zien als een sluipmoordenaar. Grofweg heeft iemand met boezemfibrilleren vijf keer meer kans op een beroerte.’’
Boezemfibrilleren kun je in eerste instantie herkennen aan een onregelmatige hartslag. Maar volgens de cardioloog kunnen hartbonken, zweten, duizeligheid, vermoeidheid, kortademigheid en een beklemmend gevoel op de borst ook klachten zijn. Hemels: ,,Maar niet iedereen heeft hier (evenveel) last van. Er zijn ook mensen die niet merken dat ze het hebben.’’
3. Wat zijn de symptomen van een beroerte?
Een beroerte kun je bij de meeste mensen herkennen aan minstens één van deze drie symptomen. ,,Een scheve mond, een verwarde spraak en een lamme arm’’, geeft de cardioloog aan als meest voorkomende symptomen. ,,De mondhoek gaat dan plotseling naar beneden hangen, iemand komt niet meer uit zijn woorden en de arm voelt verlamd aan of er is sprake van krachtverlies in de arm.’’
Volgens de Hartstichting zijn er daarnaast ook andere symptomen die kunnen wijzen op een beroerte zoals: verlamming van of minder kracht in een been, een verdoofd gevoel aan één kant van het lichaam, blindheid, dubbelzien of minder goed zien en problemen met coördinatie en evenwicht.
“Een beroerte kun je bij de meeste mensen herkennen aan een scheve mond, een verwarde spraak en/of een lamme arm”
4. Welke schade kan een beroerte veroorzaken?
Na een herseninfarct is er vaak sprake van blijvende schade. Bij veel patiënten treedt een vorm van verlamming op. ,,Hierdoor kan iemand moeite hebben met praten of lopen’’, licht de cardioloog toe. ,,Je kunt ook last hebben van je geheugen en denkniveau, snel moe zijn, minder overzicht hebben of minder goed zien.’’
“Een beroerte verandert het leven van talloze mensen en hun naasten drastisch”
Monique Lindhout, directeur van Patiëntenvereniging Hersenletsel.nl en lid van de werkgroep, benadrukt dat een beroerte elk jaar het leven van talloze mensen en hun naasten drastisch verandert. Ze heeft een achtergrond als logopedist en werkte met mensen met neurologische spraak- en taalstoornissen, zoals afasie. Dit is een taalstoornis als gevolg van niet aangeboren hersenletsel. Ze schetst het verhaal van patiënt en vriend Jan. Hij kreeg in 2015 op 60-jarige leeftijd een beroerte als gevolg van boezemfibrilleren, zonder dat hij wist dat hij dit had.
,,Jan was net met pensioen en werd overvallen door een beroerte’’, geeft de directeur aan. ,,Hij had een actief sociaal leven en ging regelmatig met zijn vrouw op pad. Hij vervulde verschillende politieke en maatschappelijke functies en sprak voor grote zalen. Na de verwijdering van het bloedpropje dat zijn beroerte veroorzaakte, heeft hij een verlamming rechts, een ernstige afasie en is hij snel vermoeid. De behandelend neuroloog gaf aan dat Jan nooit meer zou kunnen praten en lopen en niet meer thuis kon wonen. In het verpleeghuis krijgt hij alleen twee keer per week fysiotherapie. Dankzij een speciaal ‘oefenteam’, samengesteld door zijn eigen netwerk, heeft hij intensieve revalidatie gehad. Nu woont hij weer thuis, kan hij naar eigen zeggen “al best een beetje kletsen” en zonder hulpmiddelen lopen. Ondanks dat wordt het leven voor hem en zijn vrouw nooit meer zoals het was.’’
5. Hoe kun je een beroerte voorkomen?
,,Door de hartslag via je pols periodiek (bijvoorbeeld eens per maand) te checken’’, zegt Hemels. ,,En bij een te snelle of onregelmatige hartslag contact op te nemen met de huisarts. Die kan een hartfilmpje maken of kan je doorverwijzen naar de cardioloog. Via een hartfilmpje kan vervolgens de diagnose boezemfibrilleren worden gesteld. De behandeling bestaat vervolgens uit: antistolling en de behandeling van onderliggende hart- en vaatziekten die boezemfibrilleren veroorzaken. Zo kun je een uiteindelijk een beroerte voorkomen.’’
Los van boezemfibrilleren geeft de cardioloog aan dat een gezonde levensstijl de kans op hart- en vaatziekten en dus boezemfibrilleren en een uiteindelijke beroerte verlaagt. Denk hierbij aan gezond eten, bewegen, genoeg slapen, niet roken en matigen met alcohol.
Zo doe je de polscheck
Door het checken van je pols, kun je zelf boezemfibrilleren herkennen. Met de polscheck weet je binnen 30 seconden of je een gezonde hartslag hebt. Gebruik een horloge met secondewijzer of stopwatch om de hartslag nauwkeurig te tellen. Doe eventuele sieraden en horloges af.
- Stap 1. Ga zitten en rust goed uit voor ongeveer 10 minuten.
- Stap 2. Houd je hand met de handpalm naar boven en je elleboog enigszins gebogen. Leg dan twee vingers van je andere hand op de pols van de omgedraaide arm. Let op! Om de hartslag te vinden moet je misschien wat heen en weer gaan met je vingers.
- Stap 3. Tel 30 seconden je hartslag. Verdubbel dit getal om je hartslag per minuut te weten. Is de pols onregelmatig? Tel dan gedurende 60 seconden en verdubbel niet.
- Stap 4. Een normale hartslag in rust telt gemiddeld tussen de 60 en 100 slagen per minuut. Heb je een onregelmatige hartslag of tel je meer dan 100 slagen? Bespreek dit dan met je behandelend (huis)arts.
Sta ook stil bij de impact van beroertes
Eerder deelden we al meer informatie over de impact van boezemfibrilleren. We nodigen je uit om, ter ere van World Stroke Day, ook stil te staan bij de impact van beroertes – op jezelf, je naasten en duizenden anderen in Nederland. Beroertes komen vaak onverwacht, maar er zijn manieren om het risico te beperken. Door boezemfibrilleren tijdig te herkennen en je hartslag regelmatig te controleren, kun je mogelijk het verschil maken.
